Vajinismus Tedavi Yöntemleri

Vajinismus Tedavisi Nasıldır?

Günümüzde, hastalar için kolaylaştırılmış vajinismus tedavi yöntemleri sayesinde ağrı ve acı olmadan, oldukça kısa sürede olumlu sonuca ulaşmak mümkün hale gelmiştir.

Vajinismus tedavisi seanslarında tüm dünyada en sık olarak bilişsel davranışsal cinsel terapi yöntemlerine başvurulmaktadır. Ancak özellikle tedaviye dirençli olan veya ileri düzeydeki vajinismus hastalarında başarıyı arttırmak için akupunktur, hipnoz, biorezonans, biofeedback, vajinaya botulinum toksini enjeksiyonları, cerrahi yöntemler, evlilik terapileri ve hatta eşleri destekleyici tedavi yöntemleri de eklenebilmektedir.

Diğer taraftan, vajinismus tedavi yöntemleri sorununun düzeyine ve hastalığın oluş nedenine göre değişebilir. Bazı hastalarda yalnızca bilişsel-davranışsal tedavi yöntemleri yeterli gelirken, bazılarında bir veya birkaç farklı yöntem de ilave edilebilir.

Vajinismus Tedavisi Aşamaları

Vajinismus tedavi yöntemleri kişiye özel olmalıdır. Yöntemler vajinismusun derecesine, düzeyine, oluş nedenine ve kişinin uyumuna göre şekillendirilir. Tarafımızca uygulanan vajinismus tedavisi aşamaları şu şekildedir:

1. Öncelikle vajinismus sorunu yaşayan hastaların geçmiş yaşamı, aile yapısı, büyüme şekli, ne zamandır vajinismus sorununu yaşadığı, eşiyle olan ilişkisi, ilk gece korkuları, yaşadığı cinsel travmalar vs gibi konularda detaylı bir tıbbi, psikolojik ve sosyal öyküsü alınır.
2. Sonra basit bir jinekolojik değerlendirmeye geçilir. Jinekolojik değerlendirme, kızlık zarı ve genital bölge yapısı hakkında bilgi vericidir. Aynı zamanda hastalığın derecesinin saptanmasını ve ona uygun tedavi yönteminin belirlenmesini de sağlar. Bu değerlendirme yalnızca bir dakikalık basit bir görsel incelemeden ibarettir ve kesinlikle ağrısızdır.
3. Anatomik bir engel varsa bunlar hafif anestezi altına kısa sürede ağrısız ve basit şekilde halledilir. Kızlık zarında bir problem yoksa vajinismusun fiziksel değil, psikolojik nedenli olduğuna emin olunur ve böylelikle terapi sürecine başlanılır.
4. Vajinismus tedavi yöntemlerinden en başarılı ve kalıcı çözüm olan bilişsel ve davranışsal tedavi yöntemlerine geçilir.
5. Gerek görülürse akupunktur, EMDR, biorezonans, hipnoz ve botulinum toksini tedavileri gibi destekleyici yöntemler de tedaviye eklenir. Bazı durumlarda erkek eş tedavileri, evlilik terapileri ve cerrahi işlemler de tedaviye dahil edilir. Unutmayınız ki, herkesin tedavisi farklıdır; yani, tedaviler bireye ve çifte özeldir.
6. Vajinismus tedavileri genellikle her gün üst üste seanslar halindedir. Ancak, her gün üst üste gelemeyen hastalardaki seanslar haftada bir veya iki gün şeklinde de ayarlanabilir. Hastaların büyük bir kısmında 3 günde tedaviden sonuç alınırken, derecesi ağır olan hastalarda bu süreç 4-5 güne kadar uzayabilir. Hastalardan tedavileri süresince adetli olmamaları istenir, adet görmesi beklenen hastalarda ilaçla adet tarihi ileriye ötelenebilir.

Vajinismus Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Vajinismus tedavi yöntemleri bireye özgüdür. En sık uygulanan tedavi yöntemleri:

1. Bilişsel Davranışsal cinsel terapiler (*en önemli yöntemdir)*
2. Hipnoz ve hipnoterapi
3. Akupunktur
4. EMDR
5. Cerrahi yöntemler
6. Vajinaya Botulinum toksini enjeksiyonu
7. Biorezonans
8. Biofeedback terapi
9. Evlilik terapileri
10. Eşlere uygulanan tedaviler
11. İlaç tedavileri

1. Vajinismus Tedavisinde Bilişsel ve Davranışsal Cinsel Terapiler

Vajinismus tedavi yöntemleri arasında tüm dünyada bilişsel davranışsal cinsel terapi yöntemleri ilk sırada gelmektedir ve iyileşmede altın standart olarak kabul edilir.

Cinsel ilişki, ilk gece, kızlık zarı ve vajina ile ilgili doğru, bilimsel bilgilerin verilmesi, “cinsel hurafeler” olarak da bilinen ve çocukluktan itibaren zihinlerde oluşan yanlış ve eksik cinsel bilgilerin giderilmesi bilişsel terapi içerisinde yer alır. Cinsel anatomi ve fizyoloji hem kadın hem de erkek eşin kendi genital organlarını tanımalarını, kızlık zarının yapısını, vajina ve penisle ilgili tüm bilgileri öğrenmelerini kapsar ve bilişsel terapiler içinde yer alır.

Davranışsal cinsel terapiler içinde ise birtakım egzersizler vardır. Bu egzersizlerin bir kısmı klinik ortamında yaptırılırken bir kısmı ev ödevi şeklinde çiftlere verilir. Tedavi süresince cinsel ilişki yasağı uygulanmakta, çiftlerin hem bireysel hem de birlikte yapması gereken egzersizler sayesinde kalıcı bir çözüm sağlanmaktadır.

Vajinismus Tedavisinde Uygulanan Egzersizler Nelerdir?

"Vajinismus egzersizleri" olarak da bilinen davranışsal cinsel terapiler arasında en sıklıkla parmak egzersizleri, vajinal dilatör çalışmaları, ayna egzersizleri, dokunma egzersizleri, Kegel ve ters Kegel egzersizleri, nefes egzersizleri yer alır. Vajinismus egzersizleri klinikten kliniğe farklılıklar gösterir. Örneğin, bizim uyguladığımız yöntemler arasında parmak egzersizleri yoktur.

Parmak Egzersizleri: Parmak egzersizleri yöntemi, uzun bir süreç olup kişinin kendi cinsel organını ve vajinasının içini tanımasını hedefler. Bu yöntemin bazı avantajları olduğu gibi dezavantajları da mevcuttur. Parmak egzersizleri, kişinin kendi genital bölgesine dokunmasını, hissetmesini ve bu bölgeyle tanışmasını sağlar. Aynı zamanda vajina içine yabancı bir cisim alma ile ilgili bir egzersizdir. Ancak çoğu zaman kişinin kendi başına bu egzersizi yapması zordur. Tedavi süreci yavaş ilerler ve uzun soluklu olabilir; bazen 3-4 ay sürebilir. Öte yandan, başarısızlık kaygısı vajinismusun derecesini artırarak hastayı tedaviden uzaklaştırabilir. Ayrıca, bu egzersizler hastanın kendisi veya eşi tarafından tiksindirici bulunabilir ve tedaviyi bırakma sebebi haline gelebilir.
Yıllar içinde oluşan tecrübemizle, parmak egzersizlerinin vajinismus tedavisinde yeterince başarılı olmadığını ve hastalar tarafından cazip olmadığını gördük. Bu yüzden kliniklerimizde uyguladığımız vajinismus tedavi yöntemleri arasında parmak egzersizleri yoktur.

Dilatör Egzersizleri: Vajinismus tedavisinde dilatör egzersizleri, “içe alma çalışmaları” olarak da bilinir. Amaç dilatasyon (genişletme) ve desensitizasyon (duyarsızlaştırma)’dır. Dilatör egzersizlerinin hastaların kendileri tarafından yapılması kolay değildir ve bir terapist eğitmen eşliğinde yaptırılması önerilir.

Ayna Egzersizleri: Bu yöntem, kişinin kendi vücudunu ve genital bölgesini ayna ile incelemesini içerir. Amaç, genital bölgeyi gözlemleyerek korkuların üzerine gitmek ve onları yenmektir. Çünkü vajinismus hastalarının çoğu, kendi genital organlarıyla barışık değildir ve genital bölgelerini hiç incelememiştir.

Dokunma Egzersizleri: Bu yöntem, öncelikle kişinin kendisinin, ardından da eşinin hem vücudun haz bölgelerine hem de genital bölgesine dokunmasını ve bu bölgelere masaj yapmasını içerir. "Sensate focus" olarak da bilinen dokunma egzersizlerinin amacı, dokunma ve okşamanın verdiği hazzı alabilmek ve vücudun erojen bölgelerini keşfetmektir.

Kegel ve Ters Kegel Egzersizleri: Kegel ve ters Kegel egzersizleri vajinal kasların sıkılıp gevşetilmesini öğreten pelvik çalışmalar arasındadır. Amaç genital bölgedeki kas kontrolünün bilinçli bir şekilde öğretilmesidir.

Nefes Egzersizleri: Akciğerler, vücutta gevşemeyi sağlayan temel organlardan biridir. Bu nedenle, doğru nefes tekniğinin öğrenilmesi vajinismus tedavisinde de önemli bir rol oynar.

2. Vajinismus Tedavisi İçin Hipnoz ve Hipnoterapi

Vajinismus tedavisinde kullanılan destekleyici yöntemlerden biri olan hipnoz ve hipnoterapi, özellikle dirençli ve korkuları yoğun hastalar için uygulanan bir tekniktir. Bilinçaltında yer etmiş kaygı ve takıntılı düşünceler bu yöntemle temizlenerek terapi sürecine katkı sağlar. Hipnoz altında verilen telkinler sayesinde tam bir gevşeme sağlanır ve özgüven artışı desteklenir. Ancak, hipnoz tek başına vajinismus tedavisi için yeterli değildir. Tedavi sürecinde bilişsel ve davranışsal terapi yöntemlerinin de uygulanması gerekmektedir. Uygun hasta grubunda hipnoz ve hipnoterapi, tedavi sürecini hızlandırarak daha kolay ve etkili bir iyileşme sağlayabilir.

3. Vajinismus Tedavisi için Akupunktur

Akupunktur, vücudun belirli bölgelerine batırılan ince iğnelerle sinir uçlarının uyarılması şeklinde uygulanan geleneksel bir Çin tıbbı yöntemidir. Günümüzde modern tıpta da birçok hastalığın tedavisinde kullanılmakta ve etkinliği onaylanmaktadır. Akupunktur tedavisi, özgüveni artırır, kaygıyı ve depresyon belirtilerini azaltır, gevşemeyi destekler. Vajinismus tedavisinde ise bilişsel ve davranışsal yöntemlerle birlikte uygulandığında başarı oranını önemli ölçüde artırmaktadır.

4. Vajinismusta EMDR Terapisi

EMDR, göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme olarak bilinen özel bir terapi tekniğidir. Genellikle travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde kullanılan bu yöntem, çocuklukta yaşanan cinsel taciz, tecavüz ve cinsel istismar gibi travmalar sonucu gelişen vajinismus vakalarında da uygulanabilmektedir. Ayrıca, cinsel birleşme sırasında yoğun kaygı ve stres yaşayan ya da tedaviye direnç gösteren hastalarda da etkili olmaktadır.

EMDR terapisinin amacı, kişinin cinsellikle ilgili geçmiş travmalarını onarmak, cinselliğe karşı geliştirdiği olumsuz inançları değiştirmek ve korkularını gidermektir. Aynı zamanda, travmalara bağlı olarak oluşan olumsuz beden algısının yeniden şekillendirilmesine de yardımcı olur. EMDR, yalnızca sertifikalı cinsel terapistler tarafından uygulanmalıdır.

5. Vajinismus Tedavisinde Cerrahi Yöntemler: Kızlık Zarı ve Vajina Ameliyatları

Vajinismus tedavi yöntemleri arasında cerrahi müdahaleler de yer almaktadır. Cerrahi yöntemler, doğuştan veya sonradan gelişen anatomik sorunlar nedeniyle, özellikle kızlık zarı ve vajina ile ilgili problemlerin tedavisinde tercih edilmektedir. Bu tür anatomik kusurlar, tedavi sürecinin başında yapılan bir jinekolojik değerlendirme ile kolaylıkla tespit edilebilir. Cerrahi işlemler sayesinde tedavi süreci hızla çözüme ulaşabilir. Ancak, genital alanda cinsel ilişkiyi zorlaştıran veya imkânsız hale getiren herhangi bir anatomik engel olmadan yapılan cerrahi işlemler hastalara fayda sağlamaz, aksine zarar verebilir.

Kızlık zarının sert, kalın (etli),yüksek kenarlı veya ara bölmeli (septalı) olması gibi durumlar cerrahi müdahale gerektirir. Çünkü bu tür sorunlar, penisin vajina içine girmesini engellemektedir. Kızlık zarına yapılan cerrahi işlemler arasında, kızlığın ameliyatla alınması (himenektomi) ve kızlık zarının kesilerek vajina girişinin rahatlatılması (himenotomi) operasyonları yer almaktadır.

Vajinismus tedavisinde kızlık zarı ameliyatı, her on hastadan birinde gereklidir. Ancak, kızlık zarına kesi yapılmış veya tamamen alınmış hastalarda bile istem dışı kasılmalar devam edebilir. Bu hastalarda operasyon sonrası cinsel terapi de önerilmektedir.

Kızlık zarı problemleri dışında, doğuştan gelen vajina içindeki septumlar (bölmeler),doğuştan kısa ve kör vajina (Müllerian agenezi),geçirilmiş Bartholin bezi ameliyatları veya vajinal ameliyatlar da cinsel ilişkiye engel olabilir. Bu tür durumlarda "vajinoplasti" yani vajina genişletme ameliyatları çözüm sunmaktadır. Ayrıca, bazı durumlarda perine bölgesinde de sorun olabilir ve "perineoplasti" yani perine genişletme operasyonu da yapılabilir.

Tedavi sürecinde özellikle dilatör egzersizleri uygulanırken vajina girişinde yoğun ağrı ve acı ile karşılaşan hastaların temel problemi, psikolojik kaygıdan çok fiziksel bir durum olan "vulvar vestibulitis" (vajina giriş kısmının iltihabı) olabilir. Bu hastalarda, vestibulektomi operasyonu ile çözüm sağlanabilir.

Liken skleroz veya liken simpleks kronikus gibi deri hastalıklarına bağlı vajina girişindeki yapışıklıklar da vajinal birleşmeye engel olabilir. Bu hastalarda "Fenton prosedürü" ile vajinal giriş açılarak cinsel ilişkinin rahat bir şekilde gerçekleşmesi sağlanabilir.

6. Vajinaya Botulinum Toksini Enjeksiyonu

Botulinum toksini, Clostridium botulinum adlı bakterinin ürettiği doğal bir nörotoksindir ve A, B, C, D, E, F, G gibi farklı tipleri bulunmaktadır. Bu toksinler, sinir hücresinden kas hücresine elektriksel sinyalleri ileten “asetilkolin” adlı sinir ileticiyi engelleyerek kasları geçici olarak felç eder. Tıbbi ve kozmetik amaçlarla genellikle A ve B tip toksinleri kullanılır. Botulinum toksini en sık olarak yüzdeki kırışıklık tedavisinde, boyun ve çene gençleştirmede, migren, spastik hastalıklar, şaşılık, göz tikleri, bazı nörolojik hastalıklar ve aşırı terleme tedavisinde kullanılır. Vajinismus tedavisinde de botulinum toksini enjeksiyonları, özellikle 2000'li yılların başlarından itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

Vajinismus tedavisinde vajinaya botulinum toksini enjeksiyonu, özellikle dirençli hastalar ve "hipertonik vajina" (vajinal kas tonusunun aşırı artması) durumu söz konusu olduğunda oldukça etkili bir yöntemdir. Vajinal botulinum toksini enjeksiyonu, lokal veya genel anestezi altında vajinayı saran bulbospongiosus kasına veya daha derinlerdeki levator kasına yapılır. Genellikle 100-150 IU (bir veya bir buçuk ampul) botulinum toksini yeterli olmaktadır. Aynı seansta uzun etkili lokal anestezi enjeksiyonu da yapılabilir, böylece işlem sonrası rahatlık sağlanır. Enjeksiyonlardan hemen sonra dilatör egzersizleri veya kısmi kızlık zarı çıkarılması gibi işlemler de uygulanabilir.

Botulinum toksini enjekte edildikten yaklaşık 3 gün sonra maksimum etki başlar ve bu etki ortalama 3-4 ay sürer. Bu dönemde korkularını yenen hastalar, normal şekilde cinsel ilişkiye girmeyi başarabilirler. Çok nadiren, ilk uygulamadan belirli bir süre sonra ikinci bir enjeksiyon gerekebilir.

Vajinismus tedavisindeki botulinum toksini enjeksiyonunun amacı, kas spazmını gidererek cinsel ilişkinin rahat bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktır. Uygulamanın riskleri arasında nadiren de olsa idrar veya gaita tutamama, çift görme ve güçsüzlük gibi şikayetler yer almaktadır, ancak bu tür yan etkiler oldukça nadirdir ve genellikle zamanla kendiliğinden geçer.

7. Vajinismusta Biorezonans Tedavisi

Vajinismus tedavisinde destekleyici ve tamamlayıcı yöntemlerden biri de biorezonans tedavisidir. Biorezonans, vücudumuzdaki hücreler tarafından üretilen ve hastalıklar nedeniyle bozulan elektriksel frekansların tespiti ve tedavisi için uygulanan bir terapi şeklidir. Cihazın yaydığı elektromanyetik dalgalar sayesinde hasarlı doku veya organlar tespit edilir, ardından bozulan frekanslar onarılır ve tedavi sağlanır. Biorezonans, en sık kilo verme, sigara bırakma, menopoz şikayetlerinin giderilmesi, otoimmün hastalıklar, uyku problemleri, alerji ve bazı cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır.

Vajinismus tedavisinde de biorezonans yöntemi uygulanabilir. Biorezonans tedavisi, vajinismus hastalarında stres ve kaygıyı azaltır, özgüveni artırır ve gevşemeyi sağlar. Özellikle dirençli vakalarda, tedavi sürecini kolaylaştıran ve hızlandıran bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Bu terapi, diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanıldığında, hastaların iyileşme süreçlerini destekler ve tedaviye olumlu katkılar sağlar.

8. Biofeedback Terapi

Vajinismusun en sık sebebi, cinsel birleşme sırasında kontrol dışı gelişen vajinal kasılmalardır. Vajinismus tedavisinde kullanılan yöntemlerden biri olan biofeedback terapisi, vücudun istemsiz kas hareketlerini kontrol etmeyi öğreten bir tedavi şeklidir. Bu terapi, vücudun fizyolojik tepkilerini görsel veya işitsel geri bildirimlerle öğrenmeyi sağlar. Vajinal bölgeye yerleştirilen küçük sensörler veya elektrotlar, kasların ne kadar kasıldığını ve gevşediğini ekrana yansıtarak hastaya gösterir. Ekrana bakan hasta, kaslarının nasıl çalıştığını görerek kendi kas kontrolünü sağlamayı öğrenir.

Bu süreçte, nefes egzersizleri, Kegel ve ters Kegel egzersizleri de yapılır, böylece bilinçli kas kontrolü oluşturulmuş olur. Vajinismus tedavisinde, biofeedback egzersizleri belirli dönemlerde uygulanarak tedavi süreci pekiştirilir. Bu tedavi sırasında ilaç kullanımı gerekmez ve uygulama son derece rahat bir yöntemdir. Biofeedback terapisi, pelvik kaslar üzerindeki farkındalığı artırmayı, ağrı ve kasılmaları azaltmayı, dolayısıyla cinselliğe karşı duyulan kaygıları azaltmayı amaçlar.

9. Vajinismusta Evlilik Terapileri

Vajinismus yalnızca bir cinsel sorun olmakla kalmaz, aynı zamanda zaman içinde evlilik ilişkisinde ciddi sıkıntılara da yol açabilir. İletişim bozulabilir, güven duygusu sarsılabilir, çiftler arasında farklı çatışmalar ve öfke duyguları ortaya çıkabilir. Bu tür sorunların çoğu vajinismusla ilişkilidir ve vajinismus tedavi edilerek çözülürse, bu olumsuz etkiler ortadan kalkabilir. Ancak vajinismusun uzun sürmesi, evlilikleri tam anlamıyla çıkmaza sokabilir ve bu durumda vajinismus tedavisi öncesinde bir evlilik terapisi gerekli hale gelebilir.

Evlilik terapisi, çiftlerin birbirlerine karşı duydukları öfkeyi yenmelerine, iletişimlerini güçlendirmelerine, güven duygusunu yeniden kazanmalarına, fiziksel yakınlaşmayı sağlamalarına ve kısacası zamanla yıpranan evliliklerini onarmalarına yardımcı olmayı amaçlar. Evlilik terapisi, vajinismus tedavisini destekleyebilir ve çiftin tedavi sürecinde daha sağlıklı bir yol almasına katkı sağlar.

10. Eşlere Uygulanan Tedaviler

Vajinismus tedavisinde, zaman içinde erkek eşlerde de hem psikolojik hem de cinsel sorunlar ortaya çıkabilir. Erkek eşlerin bir kısmında cinsellikle ilgili bilgi ve deneyim eksiklikleri de olabilir. Bu nedenle, erkek eşlere de psikolojik destek, ilaç tedavisi ve cinsel terapi verilmesi önemlidir. Erken boşalma, ereksiyon sorunları veya cinsel isteksizlik gibi sorunlar da bu süreçte gelişebilir ve bu tür sorunlarda hem ilaç desteği hem de cinsel terapi gerekebilir.

Vajinismus tedavi sürecinde, erkek eşlerin eşlerine karşı sabırlı olmaları, tedaviyi desteklemeleri, eşlerine motive edici bir yaklaşım sergilemeleri ve egzersizlere aktif katılmaları tedavi başarısı için kritik faktörlerdir. Erkek eşlerin, tedaviye karşı duyarlı ve destekleyici bir tutum sergilemeleri hem psikolojik hem de cinsel iyileşme sürecini hızlandırabilir ve başarıyı artırabilir.

11. İlaç Tedavileri (Medikal Tedaviler

Vajinismus tedavisinde bazı durumlarda ilaç tedavileri de faydalı olabilmektedir. Vajinal kayganlaştırıcılar, uyuşturucu kremler, kas gevşeticiler, depresyonu olan hastalarda antidepresanlar ve kaygısı yoğun hastalarda anksiyolitik (kaygı giderici) ilaçlar bunlardan bazılarıdır. Ayrıca, östrojen eksikliği olan hastalarda östrojen hormonu takviyesi de medikal tedaviler arasında yer almaktadır. Erken boşalma sorunu yaşayan erkeklerde antidepresan ilaçlar veya dapoksetin, ereksiyon (sertleşme) sorunu olanlarda ise tadalafil veya sildenafil türevi ilaçlar reçete edilebilir. Ancak burada unutulmaması gereken önemli bir nokta, vajinismus tedavisinde hiçbir ilacın tek başına etkin olmayacağıdır. İlaç tedavileri, yalnızca vajinismus tedavilerine yardımcı olmak amacıyla reçete edilmektedir.

Vajinismus Tedavisi Mümkündür!

Bilimsel vajinismus tedavi yöntemleri sayesinde, sadece 3-5 gün gibi kısa bir sürede kalıcı çözüme ulaşmak artık tamamen mümkündür. Vajinismus tedavisi, hastalığın derecesine, oluşum mekanizmasına ve temel nedenlerine göre titizlikle belirlenir. Bazı vakalarda yalnızca bilişsel-davranışçı cinsel terapi yaklaşımları etkili olurken, özellikle dirençli vakalarda, tedaviye eklenen bir veya birden fazla destekleyici yöntemle tedaviler kolaylaşmakta, çözüm süreci hızlanmakta ve başarı oranı da oldukça artmaktadır. Kliniğimizde, yukarıda belirtilen tüm bilimsel tedavi yöntemleri, en yüksek güvenlik ve profesyonellikle uygulanmaktadır.