Vajina Darlığı

Vajina Darlığı

Bir kadının hayatında pek çok önemli olayın gerçekleşmesini sağlayan vajina; yaşam boyu hormonal, çevresel ve travmatik olaylara bağlı yapısal ve fonksiyonel değişkenlik gösteren 8-10 cm uzunluğunda tüp şeklinde bir organdır. Cinsel ilişkiye girmeyi sağlayan, sperm ile yumurtanın birleşmesine aracılık eden yolda ilk basamak olan, bir bebeğin dünyaya gelişini sağlayan ve kadının doğurganlığının kanıtı olan adet kanının vücuttan dışarı atılmasını sağlayan bir organ olan vajina; tüm bu fonksiyonları gerçekleştirebilmek üzere çok özel yapılara sahiptir.

Vajina Yapısı

Vajina iç kısmındaki “ruga” adı verilen akordeon benzeri mukozal katlantılar ve sahip olduğu bağ doku ve elastik fibriller sayesinde kendi genişliğinin misli seviyede esneyebilme ve uzayabilme kapasitesine sahipken; aynı anda dış kısmını çevreleyen güçlü kas yapısı sayesinde yer çekimine karşı koyabilmektedir.

Dinamik bir yapıya sahip olan vajina hem hormonal, hem de mekanik etkiler sonucunda değişiklik gösterebilmektedir. Bu değişiklikler kimi zaman genişleme ve daralma gibi yapısal değişiklikler olurken, kimi zaman da kuruluk veya rugalarda silinme gibi fonksiyonel değişikliklerdir.

Bir kadının hayatındaki neredeyse tüm önemli olaylar (doğum, cinsel ilişki, yaşlanma, menopoz vs) vajinayı da etkilemektedir. Genellikle vajinal genişleme ve bu durumun tedavisi üzerinde durulmakta, uzun uzun konuşulmaktadır. Peki, vajina kimi zaman genişleyebilirken kimi zaman daralabilir mi? Hatta vajinanın doğuştan itibaren dar olabilme ihtimali var mıdır?

Vajina neden daralır?

Vajina doğuştan olan veya sonradan kazanılmış durumlara bağlı dar olabilir.

Genetik bazı hastalıklar, hormonal bozukluklar ve tümörler nedeniyle doğuştan vajina yokluğu veya darlığı görülebilmektedir. Böyle durumlarda hastalar, erken çocukluk döneminden itibaren çok yönlü olarak değerlendirilmekte ve düzeltme (rekonstrüksiyon) cerrahileri uygulanmaktadır. Son ameliyat teknikleri ile birlikte pek çok hastada normal fonksiyon gösteren bir vajina oluşturulması mümkün olmaktadır.

Sonradan kazanılmış durumlara; vajinal doğum ve epizyotomi onarımı, vajinoplasti ameliyatı, liken skleroz gibi otoimmun kökenli hastalıklar, menopozal dönem, pelvik bölge kanser cerrahileri, radyoterapi ve kemoterapi tedavileri sonrasındaki dönemler örnek verilebilir.

Vajina darlığı nasıl anlaşılır?

Cinsel ilişki sırasında ya da vajinaya yabancı cisim (tampon, fitil, parmak) almada zorluk yaşamak vajinal darlığı olan çoğu kadında ilk bulgu olmaktadır. İlk başlarda net anlaşılamayan durumun genellikle geçici olduğu düşünülmekte ve zamana bırakılmaktadır. Ancak ilerleyen süreçte özellikle ilişki esnasında artan ağrı-acı hissi ile birlikte vajinal kasılmalar meydana gelebilmekte, bu durum şikayetleri daha da arttırabilmektedir (sekonder vajinismus). Bir süre sonra vajinaya giriş imkânsız hale gelebilmektedir.

Vajina darlığı belirtileri

Tam bir cinsel birleşmenin olamaması, ağrılı cinsel birliktelikler, jinekolojik muayenede spekulum takamamak veya ultrason probu yerleştirememek vajina darlığının genel belirtilerindendir. Bazı hastalar bunu muayene esnasında öğrenmektedirler.

Vajinal darlığa sebep olan altta yatan sebebe bağlı olarak vajinal kuruluk, kaşıntı, yanma gibi şikayetler de başlangıç belirtileri olabilmektedir.

Vajinal doğum sonrası oluşan darlık ve şekil bozukluğu

Özellikle epizyotomi (kesi) ile gerçekleştirilen vajinal doğumlarda onarımın düzgün yapılmaması veya vajinanın olması gerekenden fazla daraltılması sonucu vajinal giriş ve vajinal kanalda kalıcı darlık oluşabilmektedir.

Lohusalık dönemini takiben ağrılı cinsel ilişki (disparoni),disparoniye ikincil olarak gelişen vajinismus (sekonder vajinismus) ve tüm bunların doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan cinsel isteksizlik sorunları vajinal darlık sorunu yaşayan hastaların kliniğimize en sık başvuru sebepleri arasındadır.

Zorlu vajinal doğum hikayesi bulunan hastalarımızın muayenesinde vajinal darlık ve epizyotomi skarları tespit edilebilmektedir. Hastalara uygulanacak vajina genişletme ameliyatı ve perine onarımı (perineoplasti) sonrası hastaların vajinal daralma nedeniyle yaşadıkları problemler geride kalmaktadır. Ancak özellikle sekonder vajinismus gelişmiş hastalarda, operasyondan ortalama 6 hafta sonra, davranışsal terapi yöntemleri ile pelvik taban kaslarının rehabilitasyonu gerekebilmektedir.

Vajinoplasti sonrası aşırı daralma problemi

Vajinal genişleme ve sarkma, özellikle ilerleyen yaşlarda ve vajinal doğum yapmış olan kadınlarda sık görülen problemlerdendir. Kişinin hem cinsel hayatını, hem de sosyal hayatını etkileyebilen bu problem nedeniyle birçok kadın ameliyat olmaktadır. Ancak yeterince deneyim sahibi olmadan yapılan bazı cerrahiler sonrası vajinal darlık olması gerekenden çok daha fazla seviyede olabilmektedir.

Vajinoplasti ameliyatı esnasında ne kadar doku çıkarılacağı ameliyatın en önemli noktasıdır. Fazla doku çıkarıldığında vajinal kanal ve vajinal giriş çok daralacak; bu durum da, cinsel ilişki esnasında daha fazla haz alabilmek amacıyla operasyon geçiren kişinin hiç ilişkiye girememesine veya ağrı-acı ile ilişkiye girmesine sebep olacaktır. Hatta kimi zaman bu hastalarda jinekolojik muayene bile imkânsız hale gelmektedir. Bu durum, hastalar için çok can sıkıcı bir hal almaktadır.

Vajina daraltma ameliyatı sonrası darlıklarda tedavi

Vajinoplasti sonrası aşırı darlık şikâyeti ile başvuran hastalarımıza revizyon (düzeltme) cerrahisi uygulamaktayız. Ancak unutulmamalıdır ki; revizyon ameliyatları her zaman ilk operasyondan daha zorlu olmaktadır. Bu sebeple tüm genital estetik operasyonlarında olduğu gibi vajinoplasti operasyonunda da deneyimli bir cerrahla yola çıkmak en önemli noktadır.

Liken skleroz (lichen sclerosus) nedeni ile vajinal daralma 

Liken skleroz (lichen sclerosus); vücudun belli bölgelerindeki cilt dokusunun incelmesi ile kendisini gösteren kronik ve otoimmün bir deri hastalığıdır. En sık genital bölgeyi; sıklıkla da iç ve dış dudaklar, klitoris, perine (vajina ile anüs arası alan),anüs ve vestibulm (vajina girişi) bölgelerini tutmaktadır. En sık belirtisi kaşıntı ve yanmadır. Zamanla hastalığın tutulum alanındaki deride renk değişiklikleri (beyazlama) ve incelme meydana gelmektedir. Zamanla “skleroz” meydana gelmekte yani kronik enflamasyona (yangıya) bağlı olarak bağ dokuda patolojik bir sertleşme oluşmaktadır. Genital bölgede meydana gelen skleroz ise pek çok probleme yol açabilmektedir.

Lichen skleroz şikayetleri

Liken skleroz vajina girişini veya iç dudakları tuttuğunda daralmaya bağlı olarak, cinsel ilişkide ağrı (disparoni) sorununa yol açabilmektedir. Bazen de her ilişki sonrasında perine bölgesinde yırtıklar, sıyrıklar, kanama ortaya çıkmaktadır. 

İdrar deliği çevresine yerleşirse idrar yapmada güçlüğüne neden olabildiği gibi labial füzyon (yapışıklık) gibi sorunlara da yol açabilmektedir. Bu durum hem idrar yapma, hem de cinsel ilişkide sorunlara yol açmaktadır. İleri düzey hastalarda ise vajina girişini kapatarak adet görememe gibi problemlere bile neden olabilmektedir. 

Klasik tedavi semptomları geçirmeye yöneliktir ve steroidli krem tedavilerini içermektedir. Günümüz teknolojisinde ise genital lazer ve genital PRP uygulamaları ile umut vadeden sonuçlar alınmaktadır. Vajinal girişin çok daraldığı veya yapışıklığın fazla olduğu vakalarda ise cerrahi prosedürler uygulanabilmektedir.

Menopoza bağlı vajinal darlık

Menopoz dönemi kadınlar için pek çok açıdan zorlayıcı bir dönem olabilmektedir. Hızla düşmeye başlayan kadınlık hormonları ile birlikte hem ruhsal hem de bedensel birçok değişiklik meydana gelmektedir. Bu değişikliklerden vajina da nasibini almaktadır.

Menopoz döneminde vajinadaki değişimler

Vajinanın sağlıklı ve dinamik yapısının altındaki en önemli faktör olan hormon desteğinin çekilmesi ile birlikte vajinal PH ve flora değişmekte, rugalarda düzleşme meydana gelmekte, mukoza incelerek “atrofi” oluşmakta ve vajinanın kendinden nemli yapısı giderek azalarak vajinal kuruluk oluşabilmektedir. Tüm bu faktörler nedeniyle cinsel ilişkide hem haz hem de ağrı problemleri oluşabilmekte, bu durum da kadınlarda cinsel isteksizliğe yol açabilmektedir. Cinsel ilişki sıklığı azaldıkça, vajina hem penisin mekanik etkisinden, hem de ilişki ve orgazm sırasında salgılanan hormonların vajinayı yenileyici etkisinden uzak kalmış olacaktır.

Tüm bu etkenlerin birleşmesi ile vajinada zamanla daralma meydana gelmesi ise kaçınılmaz bir sonuç olmaktadır. Özellikle vajinal atrofi durumu erken aşamada fark edilip, kontrollü olarak hormon tedavileri kullanan hastalarda bu sorun daha nadir görülmektedir. Hem ağızdan alınan sistemik hormon tedavileri hem de bölgesel olarak kullanılan vajinal hormonlar güvenli olarak bu yıkıcı etkiyi durdurmaktadır.

Düzenli bir cinsel hayat da vajinanın sağlıklı ve genç yapısının sürdürülmesinde önemli bir etkendir. Menopoz dönemindeki kadınlardaki ağrılı cinsel ilişki, idrar problemleri ve vajinal kuruluk durumunda hormonal tedavilerin yeterli olmadığı durumlarda ise genital lazer ve genital PRP uygulamaları ile son derece başarılı sonuçlar alınmaktadır.

Pelvik bölge kanser cerrahileri, radyoterapi (ışın tedavisi) sonrası vajinal darlık

Kadınlarda en sık görülen 5 kanser arasında bulunan yumurtalık, rahim ve kolon kanserleri sonrası vajinal darlık gelişebilmektedir. Özellikle erken yaşta tanı alıp tedavi edilen hastalarda uzun vadede bu problemler ön plana çıkmaktadır. Kanser dokularının tam olarak çıkartılabilmesi için yapılan geniş çaplı ameliyatlar sonrası vajinal darlık oluşabilmektedir.

Eş zamanlı verilen pelvik alan ışın tedavisi (radyoterapi) ise vajinal stenoz (darlık) derecesini artırmaktadır. Bu tedaviler sonrası vajinal kısalık ve darlık gelişen hastalarımızda cerrahi yöntemler ile genişletme ameliyatlarını yapmaktayız. Cerrahi sonrası uygulanan pelvik taban rehabilitasyonu ve cinsel terapi ile de oluşturulan yeterli vajinal kanalın tam iyileştirilmesi hedeflenmektedir.

Vajina darlığı nasıl tedavi edilir?

Vajina darlığı kişinin şikâyet derecesine, vajinanın daralma miktarına ve darlığın oluşmasına yol açan faktöre göre tedavi edilmelidir. Hangi sebebe bağlı oluşursa oluşsun her hasta için yeterli vajinal genişlik oluşturacak tedavi şekli mevcuttur.

Tedavi yöntemleri arasında ilk basamaklarda özellikle hormonal içerikli medikal tedaviler bulunmakta iken; son yıllarda giderek gelişen enerji modaliteleri tedavileri ile hayatımıza giren genital lazer uygulamaları, özellikle genital PRP uygulamaları ile kombine edildiğinde, çok başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Künt dilatasyon amacıyla silindirik dilatörler de vajina darlığında kullanılan aparatlardır.

İleri derecede vajinal yapışıklık ve darlık sorunu olanlarda ise kesin çözüm cerrahi düzeltme operasyonları olmaktadır. Özellikle doğuştan vajina yokluğu veya kısalığı olan hastalara erken yaşlarda cerrahi yapılmalıdır. Sonradan oluşan vajinal darlık durumlarında ise altta yatan faktöre göre çeşitli operasyonlarla darlık düzeltilebilmektedir. Cerrahi ile eş zamanlı uygulanacak PRP tedavisi de iyileşmeyi ve vajinal gençleşmeyi arttıracaktır.

Özellikle vajinal darlık nedeniyle uzun süre cinsel disfonksiyon yaşayan hastalarda; darlığa yönelik yapılacak tedavi sonrasında cinsel disfonksiyona yönelik cinsel terapi uygulanması gerekeceği de akıldan çıkarılmamalıdır.