Doğum kontrolü, istenilen zamanda ve istenilen sayıda çocuk sahibi olmak ve istenmeyen gebelikleri önlemek demektir.
Doğum kontrolü yöntemleri arasında kondom (prezervatif) spiral, hormonlu spiral, spermisid, servikal başlık, kas içine yapılan enjeksiyonlar (iğneler) cilt altı impant ve doğum kontrol hapları gelmektedir. Doğum kontrolü için kullanılan haplar tüm dünyada oldukça yaygındır.
Doğum kontrol hapları, genellikle östrojen ve progesteron hormonu türevleri içeren haplardır. “Minipill” adı verilen bazı gebelikten korunma hapları ise yalnızca progesteron hormonu içermektedir.
Markasına göre, kutu içerisinde 21 ve 28 tabletlik formları bulunmaktadır. İçeriğindeki hormonlar ile doğum kontrol hapları sizin adet döngünüzü taklit ederler. Böylece yumurtlamanın engellenmesini sağlayarak gebelik oluşumunu önlerler. Bu hormonların etkisinin doğum kontrolü sağlamasının yanı sıra başka tıbbi avantajları da vardır.
Doğum kontrol haplarının marka isimlerinden örnek verelim. En sık kullanılan gebelikten koruyucu ilaçlar şunlardır;
Doğum kontrol hapları geçmişte daha yüksek dozda hormon içerirken, günümüzde içeriklerindeki hormon miktarları oldukça azaltılmıştır. Her yıl farklı firmalar tarafından farklı doğum kontrol hapları piyasaya sürülmektedir.
Doğum kontrol hapları kendi kendimize alıp kullanmamız uygun olmayan haplardır. Öncesinde mutlaka bir kadın doğum uzmanıyla görüşmeniz ve danışmanlık almanız gerekir.
Yaşınız, kilonu, varsa kronik hastalıklarınız, geçmişteki tıbbi öykünüz, ilaç veya sigara kullanımınız, adet döngünüz, kanama miktarınız gibi durumlar hekiminizce değerlendirildikten sonra size uygun doğum kontrol hapına başlayabilirsiniz.
Doğum kontrol hapları her gün bir tablet içerek kullanılır. 28 tablet içeren haplar ay boyunca her gün aralıksız kullanılır. 21 tablet içeren doğum kontrol hapları ise 21 gün kullanıldıktan sonra bir hafta ara verilerek içilir. Hapı her gün yaklaşık aynı saatte veya en azından aynı vakitte içmeniz etkinliği için önemlidir.
Gün içinde hapı içtiğiniz saatler arasında 3 saatten fazla fark olmamalıdır. Oluşabilecek yan etkileri ve unutma riskini azaltmak adına her akşam yatmadan önce içmek en idealidir. Hapı içmeyi unuttuğunuzda eğer 12 saatten az bir gecikme olduysa, hatırlar hatırlamaz sıradaki tableti içip sonra aynı düzende devam edebilirsiniz.
12 saatten fazla gecikme olduysa, koruma azalsa da devam edecektir. Hatta içmeyi bir gün unutan kadınlar bir gün sonra iki tablet içerek durumu telafi etme yoluna gidebilirler.
Doğum kontrol haplarının yan etkileri bilinmektedir. Bu yüzden risk oluşturabileceği durumlarda kullanımı tercih edilmez ve uygun kişilerde kullanıldığında herhangi bir zararı yoktur.
Doğum kontrol hapları yumurtalıkların çalışmasını engelleyerek ve rahim içi zarı incelterek gebelikten korucuyu bir etki sağlamaktadır. Tüm bu etkiler geçicidir; yani, ilacı bıraktıktan sonra bu fonksiyonlar yeniden başlamaktadır.
Özellikle günümüzde kullanılan yeni nesil doğum kontrol hapları kilo yapmazlar. Bazı kişilerde iştah artışı yapabilir ve buna bağlı kilo alımı olabilir. Bu yüzden yediğiniz gıdalarınıza dikkat etmelisiniz. Fakat bu etkisinin dışında doğum kontrol hapları direkt olarak kilo artışı yapmazlar. Bazı kadınlarda görülen ödem artışı da kilo artışı ile karıştırılmaktadır.
Doğum kontrol haplarının adet döngüsünde düzensizlik ve adet ortası ara kanamalar yapması en çok gördüğümüz yan etkilerindendir. Bu ilk üç ay beklenen bir etkidir. Vücudun doğum kontrol hapına adapte olma sürecinde sık karşımıza çıkar. Fakat üç aydan uzun süren düzensiz kanamalar olması durumunda mutlaka hekiminize bilgi vermeniz gerekir. Bunun dışındaki yan etkileri;
Bu yan etkiler veya doğum kontrol hapı kullanmaya başladığınızda başlayan herhangi bir etki fark ettiğinizde doktorunuza bilgi vermeli, ilacın devamı veya değiştirilmesi konusunda bilgi almalısınız.
Doğum kontrol hapları cinsel fonksiyonlar üzerine olumsuz etkilidirler. Cinsel isteği azaltabilir, cinsel dürtülerde azalma oluşturabilir, orgazm olmayı zorlaştırabilir ve cinsel ilişkide vajinal kuruluk ve ağrı sorununa da yol açabilirler. O yüzden cinsel ilişkide ağrı, vulvar vestibulitis ve vajinal kuruluk gibi şikâyetleri olanlar da doğum kontrol hapı kullanmamalıdırlar.
Daha önce vajinismus tedavisi görmüş, ancak herhangi bir cinsel problemi kalmamış olan kadınlar gebelikten korunmak amacıyla doğum kontrol hapı kullanabilirler.
Doğum kontrol hapları içerdikleri hormon türevleri ile adet döngüsü üzerindeki etkileri sayesinde yumurtlamayı baskılayarak istenmeyen gebelik oluşumunu önlerken aynı zamanda başka avantajlar da sağlar. Pek çok işe yarar.
Doğum kontrol haplarının bu avantajları:
Pek çok kadın doğum kontrol haplarını günümüzde tedavi amacıyla kullanmaktadır. Özellikle şiddetli adet sancısı (dismenore) sorunu yaşayanlarda, adet düzensizliği olanlarda, ciltte akne (sivilce) sorunu olanlarda ve endometriosis hastalığı olanlarda oldukça faydalıdır.
İlk alınan tablet adetin ilk 3 günü içerisinde alınırsa, doğum kontrol hapları kullanılmaya başlandığı aydan itibaren koruma sağlar ve ek bir yönteme ihtiyaç yoktur. Fakat aynı saatlerde ve düzenli kullanmanın etkinliğini etkilediğini unutmamak gerekir. Haplarınızı mutlaka her gün aynı saatlerde almaya özen göstermelisiniz.
Herhangi bir tableti unutmanız durumunda da mutlaka hekiminizle görüşmelisiniz. Bunun dışında 21 tablet içeren doğum kontrol haplarını düzenli kullandığınızda diğer kutuya geçerken ara verdiğiniz 1 haftalık süreçte de korunma devam ettiğinden o sürede de ek bir yöntem kullanmanıza gerek yoktur.
Uygun kişilerde ve düzenli kullanımda %99 üzerinde korunma sağlayan doğum kontrol haplarının, olası yan etkileri ve içeriğindeki hormon türevleri nedeniyle herkesçe kullanımı uygun değildir. Doğum kontrol haplarını;
Bunun yanında bilinenin aksine ailede meme kanseri öyküsü olması, kişide myom olması, yeni düşük yapmış veya dış gebelik geçirmiş olması doğum kontrol hapı kullanımına engel oluşturmamaktadır.
Hayır, asla kısırlık yapmaz. Hatta pek çok kısırlık tedavisi öncesi gebe kalmayı kolaylaştırmak için de doğum kontrol hapı reçete edilmektedir.
Hayır, asla yapmaz. Hatta bazı basit kistlerin tedavisinde dahi doğum kontrol hapları kullanılmaktadır.
Östrojen ve progesteron içeren doğum kontrol hapları emziren anneler için uygun değildir. Emzirme dönemi tamamlandıktan sonra başlanabilir.
Evet. Bu ilaçlar sizin gebe kalmanızı geciktirmemektedir. Bıraktıktan sonra hamile kalma oranı hemen normale dönmektedir.
Fazla ödem sorunu ile karşılaşmamak için az tuzlu beslenmeye gayret ediniz. Damar içi pıhtı riskine karşı doğum kontrol hapı kullananlar sigara içmekten uzak durmalıdırlar.
Özellikle 40 yaşından sonra sigara içen, kilosu olan, kalp veya damar hastalığı olanlar doğum kontrol hapı kullanmamalıdırlar. Ayrıca, kutu bittikten sonra adet görmediyseniz yeni kutuya geçmemeniz, öncelikle bir gebelik testi yaptırarak hekiminize danışmanız uygun olacaktır.
Gebelikten korunma amacıyla başka hormonal yöntemler de vardır. Özellikle her gün aynı vakitte hap içmeyi unutan veya düzenli almaktan sıkılan hastalarda hormonlu spiral (mirena) ve cilt altı impantı (nexplanon; kol içine takılan hormon salınımlı çubuk) yeni bir çare olmuştur. Mirena rahim içi sistemi ve nexplanon emziren anneler için de uygun bir alternatiftir. Emzirme döneminde rahatlıkla kullanılabilirler.
Doğum kontrol haplarının fiyatları sürekli güncellenmektedir. Bu güncelleme döviz kur oranına göre belirli dönemlerde değişmektedir. Doğum kontrol hapı fiyatları, ücretler konusunda eczacınızdan daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
Üreme çağındaki kadınlar hayatlarının büyük bölümünde korunma yöntemi arayışındadır. Bu arayışın günümüzdeki en garanti yöntemlerinden birisi de ‘deri altı implant’ yani deri altına yerleştirilen bir çubuk yöntemidir.
DERİ ALTI İMPLANT
Mirena veya halk arasında bilinen ismi ile “hormonlu spiral”, gebelikten korunma amacıyla üretilmiş olan ve özellikle son yıllarda hekimler ve hastalar tarafından oldukça tercih edilen özel bir “Rahim İçi Sistem” (RİS) dir.
HORMONLU SPİRALDoç. Dr. Süleyman Eserdağ tarafından genital estetik cerrahisi ve seksoloji alanlarında verilen kurs, eğitim ve toplantıların bir kısmını aşağıdaki bölümlerden inceyebilirsiniz.
Copyright 2023 Doç. Dr. Süleyman Eserdağ. Hera Vajinismus Tedavi Derneği Katkılarıyla. Tüm Hakları Saklıdır. Yasal Uyarı
Doç. Dr. Süleyman EserdağKozmetik Jinekoloji ve Cinsel Terapi
